یک مدل دینامیک سیستم برای تجزیه و تحلیل سیستم اقتصاد-انرژی ایران

در سال 1978 علینقی مشایخی یک مدل دینامیک سیستم برای اقتصاد ایران ساخت که توانایی شبیه سازی رفتار سیستم اقتصادی- اجتماعی کشور را داشت. این مدل که بر مبنای رفتار اقتصاد خرد ایجاد شده از ساختار قدرتمندی برخوردار است. این پایان نامه یک مدل دینامیک سیستم اقتصاد- انرژی، مبتنی بر مدل دینامیکی مشایخی ایجاد کرده است. مدل یاد شده، حلقه های بازخور موجود میان بخش انرژی و بخش های دیگر اقتصاد را در نظر می گیرد. ساختار مدل به گونه ای طراحی شده که بتواند سیاست های متنوعی در زمینه ی مسایل مهم اقتصاد- انرژی، که دغدغه های اصلی این بخش را تشکیل می دهند، آزمون نماید. بخش انرژی در این مدل از هشت زیر بخش تشکیل شده است: اکتشاف نفت، تولید نفت، اکتشاف گاز، تولید گاز، تقاضای انرژی، سرمایه گذاری، فن آوری انرژی، و تجارت انرژی. تعامل این زیر بخش ها با مدل مشایخی که ساختار اقتصادی- اجتماعی ایران را به خوبی شبیه سازی می کند، مدلی قدرتمند و مستحکم را ارایه می نماید که می توان از آن به منظور تحلیل سیستم بازخور بسیار پیچیده ی اقتصاد- انرژی ایران استفاده نمود. نتایج این پایان نامه نشان می دهد که به کار گرفتن چند سیاست مختلف به طور همزمان می تواند رفتار سیستم را به گونه ای مطلوب تغییر دهد. این سیاست ها عبارت اند از: 1) تخصیص نسبت بیش تری از گاز تولیدی کشور برای تزریق به ذخایر نفت، 2) انجام سیاست هایی در جهت صرفه جویی انرژی در داخل کشور و محدود کردن واردات انرژی، 3) سرمایه گذاری در جهت افزایش سهم گاز طبیعی از بازار مصرف داخلی انرژی، 4) تلاش در راستای بهبود روابط سیاسی خارجی. بهتر است که این سیاست ها به طور تدریجی و نرم اعمال شوند تا آثار روانی و اجتماعی که در نتیجه ی شوک حاصل از اجرای آن ها ممکن است به وجود آید، خنثی گردند.